Dicht op de Muur / In den houttuyn / 9

Vijftig jaar geleden liep ik met mijn vader over de Breestraat. We hadden net 3 oktober gevierd, en van die Spanjaarden met die hutspot hoefde je mij als zevenjarige niets meer te vertellen. Mijn vader wees op het vers van Jan van Hout dat daar de gevel siert. Hij vertelde dat de 129 letters verwezen naar het aantal dagen dat het beleg had geduurd, en legde uit hoe de in goud aangebrachte hoofdletters, als Romeinse cijfers geteld, samen het jaartal 1574 vormen. Ik stond sprakeloos. Het was mijn eerste kennismaking met muurpoëzie. Tien jaar nadien fietste ik naar de Hogewoerd om het huis te gaan zoeken waar de dichter Piet Paaltjens had gewoond. Dat bleek niet moeilijk, want er was een gevelsteen. Deze pelgrimage voerde ook naar het hoekje van de Hooigracht -waar ik geboren ben — en de Nieuwe Rijn, dat net als de Hogewoerd in zijn verzen vereeuwigd is. En toen ik later literaire wandelingen organiseerde, riep ik altijd dat zijn beroemde gedicht daar op de muur moest worden aangebracht. Tot mijn grote vreugde is dat ook gebeurd, en dat niet door mijn toedoen. Nog altijd koester ik de stille wens dat er ooit halverwege De Vink en de Haagsche Schouw een kleine obelisk zal verrijzen waarop ook het tweede gedeelte van dat prachtvers te vinden zal zijn. Wanneer ik nu van het station naar mijn werkplek aan de Witte Singel wandel en de kleine ophaalbrug ove het Galgewater passeer, denk ik wel eens aan wat Nicolaas Beets schreef in zijn gedicht De Masquerade: O, 'k acht de Stad der hupsche Leydenaren, Zoo als zy door haar Cingels ligt omvat, En door 't cordon van nijvre hengelaren; - Zy zijn te recht op d'eer der Breêstraat prat; ’k Heb vaak met lust hun dierbren Rhyn bevaren, - (Schoon 'k zeggen moet, dat 'k steeds er tegen had Dat zy dien stroom, in ’t statig zeewaart streven, Den naren naam van Galgenwater geven. Het staat nog nergens te lezen, maar wie weet wat de toekomst brengen zal. Wat er ter hoogte van de Kweekschool voor Zeevaart wel staat is dat cryptische vers van Pieter Jelles Troelstra, ‘Maaie op it iis’. Het is mij niet gelukt de betekenis van dit met de Friese vlag opgeluisterde poëem zonder hulp van derden te doorgronden. Maar nu ik weet wat het precies zeggen wil, denk ik altijd met weemoed terug aan de strenge winter van 1963, toen er maandenlang ijs lag en je hier naar hartelust kon schaatsen. En wanneer ik dan aan het eind van de middag terugloop naar het station, stuit ik bij de Groenhazengracht — een naam als een gedicht — op Rimbaud. Diens prachtige wending aan het slot: ‘heureux comme avec une femme’, geeft dan aanleiding tot bespiegelingen van geheel andere aard. Zo roepen alle verzen die in de loop der tijden in Leiden zijn aangebracht, hun eigen associaties op. Leiden is altijd internationaal georiënteerd geweest. Vroeger was de voertaal het Latijn, de taal der geleerden. Dat wist ook Klikspaan, toen hij over ons Bataafsch Athene schreef.