Risicoleiderschap

Talloze boeken gaan over leiderschap, tientallen boeken over risicomanagement. Maar een boek over risicoleiderschap, de spannende combinatie van deze twee, verscheen nooit eerder. Opmerkelijk, want risico's gaan zeker niet alleen de risicomanager aan, maar juist iedereen in elke organisatie. En het omgaan met risico's én kansen kan vele malen krachtiger dan we nu doen.

Het fascineert me steeds meer. Als het gaat om onzekerheden en risico's, dan hebben we het in onze organisaties altijd over risicomanagement en risicomanagers, en eigenlijk nooit over risicoleiderschap en risicoleiders. Opmerkelijk, want risico's zijn voor bestuurders, managers en andere professionals actueel én controversieel: ze schreeuwen om leiderschap. Ze zijn actueel vanwege de turbulente tijden. Vanwege het steeds weer moeten voldoen aan (te) ambitieuze doelen en (te) hooggespannen verwachtingen, in een wereld met volop disruptieve technologieën en heel veel meningen. Risico's zijn tegelijkertijd controversieel. Ze roepen veelal negatieve gedachten en angstgevoelens op. Het vermijden, minimaliseren, of op z'n minst beheersen van risico's, dat is het heersende dogma onder de verzamelnaam risicomanagement. Het is dan aan de risicomanager, of soortgelijke functies, om daar vorm en inhoud aan te geven. En dat blijkt lang niet altijd optimaal te werken: het is namelijk over de houdbaarheidsdatum.

Drie fundamentele vragen
In het boek 'Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden' verken ik drie fundamentele vragen en een aantal onderliggende kwesties. Ten eerste: Waarom is risicoleiderschap broodnodig? We hebben toch ook geen kwaliteitsleiderschap, of financieel leiderschap? Waarom dan wel risicoleiderschap? Wat maakt het relevant? Juist nu, en de komende jaren? Vrijwel gelijktijdig komt daarmee de volgende fundamentele vraag op: Wat is risicoleiderschap eigenlijk, of wat zou het kunnen zijn? Is het gebonden aan functies of posities in organisaties, of juist helemaal niet? Hoe herken je risicoleiderschap? Zijn er algemene kenmerken? En zo ja, welke zijn dat dan? Wat moet je kunnen én durven? Wat maakt risicoleiderschap anders dan 'gewoon' goed leiderschap? Deze vragen leiden tot de derde én belangrijkste vraag van dit boek: Hoe werkt risicoleiderschap? Is het aangeboren of te ontwikkelen? Als het is te ontwikkelen, hoe dan? Werkt het alleen voor formele leidinggevenden in grote organisaties? Of ook voor gewone stervelingen, informele leiders in kleinere organisaties, zoals professionals in het midden- en kleinbedrijf en zzp'ers? Ofwel: Hoe kan iedereen dagelijks effectief risicoleiderschap tonen?

Waarom is dit écht relevant?
Al deze vragen worden per dag relevanter in ons huidige tijdperk, dat soms als VUCA wordt getypeerd. De afkorting VUCA staat voor Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity (volatiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit). Deze vier begrippen ze spelen in nauwe samenhang een hoofdrol binnen en buiten onze organisaties. Ze beïnvloeden continu onze activiteiten, evenals de uitkomsten ervan: succes of falen. We moeten als leidinggevende of andersoortige professional in deze dagelijkse dynamiek onze (over)ambitieuze organisatiedoelen zien te realiseren, in de breedste zin van het woord. Denk bijvoorbeeld aan duurzaamheid, winstgevendheid, klantvriendelijkheid of veiligheid. Deze doelen moeten we zien te bereiken, ondanks al die onzekerheden, die de bron zijn van risico's én kansen of opportunities.

Veel meer dan drie antwoorden
'Risicoleiderschap' geeft veel meer dan drie antwoorden. Zo wordt de kern van het boek gevormd door twintig concrete vaardigheden, met elk vijf aandachtspunten en heel veel voorbeelden uit de praktijk. Hiermee kun je je eigen risicoleiderschap ontwikkelen, stapje voor stapje en in je eigen tempo. Om zo, ondanks alle onzekerheden die je onvermijdelijk tegenkomt, samen tóch die mooie doelen te kunnen realiseren.

Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico's. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Op 15 augustus 2018 verschijnt zijn nieuwste boek: 'Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden'.