De ideologische driehoek

De politiek in Nederland lijkt in een nieuwe fase te zijn beland. Was het aantreden van een paars kabinet niet ondenkbaar, totdat in 1994 het kabinetKok geformeerd werd? VVD, D66 en PvdA vonden elkaar en het CDA, decennialang onafgebroken in het centrum van de macht vertegenwoordigd, belandde in de oppositie. Het rad van fortuin maakte vreemde bewegingen, waarbij vele lang gekoesterde opvattingen door elkaar werden geschud. Toch is het van belang in het oog te houden dat het grondpatroon van de politieke ontwikkelingen in Nederland slechts langzaam verandert. Dit valt vooral op als men het perspectief wat langer neemt en niet zozeer op de partijen afgaat, maar op de politieke stromingen waaruit deze voortkomen. Al langer dan een eeuw immers wordt de Nederlandse politiek beheerst door drie grote stromingen, een liberale, een confessionele en een sociaal-democratische. Gegeven de voortdurende en ingrijpende veranderingen in de maatschappij, de economie en de cultuur is deze continuïteit een klein wonder. In dit boek worden geschiedenis en actuele betekenis van deze drie stromingen geschetst. Bij elke stroming wordt de voortdurende ambivalentie onderzocht tussen verandering en aanpassing enerzijds, en aan zichzelf gelijkblijven anderzijds. Centraal in het geheel staat de onderlinge spanningsverhouding tussen de drie stromingen. Want ondanks wisselend succes hebben zij alledrie voortdurend een grote politieke invloed uitgeoefend: zij vormen een ideologische driehoek. De eerste druk van dit boek verscheen in 1989. De tekst van deze nieuwe editie is geactualiseerd.